Dieta o małej zawartości fermentujących oligo-, di- i monosacharydów oraz polioli (fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides and polyols – FODMAP) w ostatnich latach zyskała dużą popularność jako sposób żywienia wykorzystywany w łagodzeniu objawów zespołu jelita drażliwego (irritable bowel syndrome – IBS).
Produkty obfitujące w FODMAP przechodzą w postaci niezmienionej do jelita i poprzez swoje działanie osmotyczne powodują nagromadzenie płynów w jego świetle. W ten sposób dochodzi do przyspieszenia motoryki jelit. Po przejściu do jelita grubego podlegają one fermentacji bakteryjnej ze wzmożoną produkcją dwutlenku węgla i wodoru. Dalsze przemiany mogą prowadzić do wytworzenia siarkowodoru i metanu. Procesy te są odpowiedzialne za uczucie dyskomfortu w rejonie jamy brzusznej (ból oraz uczucie przelewania), biegunki lub zaparcia i wzdęcia.
Poniżej podaję produkty o małej i dużej zawartości FODMAP. Na pierwszym etapie diety należy całkowicie wyeliminować produkty zawierające duże ilości FODMAP. Nie jest to trudne, ponieważ dla produktów przeciwwskazanych (z dużą zawartością FODMAP) istnieje alternatywa w postaci produktów dozwolonych (z małą zawartością FODMAP).
duża zawartość FODMAP
- warzywa:
cebula, szparagi, karczochy, brokuły, kalafior, patisony, brukselka, soczewica, groszek zielony, pory, buraki ćwikłowe, kapusta, grzyby, koper włoski, czosnek
- owoce:
jabłko, gruszka, mango, gruszka chińska, arbuz, nektarynka, brzoskwinie, morele, śliwki, owoce suszone, owoce z puszki
- mleko i produkty mleczne:
twaróg, delikatne sery (mascarpone, ricotta), mleko skondensowane, jogurty, maślanka, mleko (krowie, owcze, kozie), kwaśna śmietana, bita śmietana, mleko sojowe
- źródło białka:
nasiona roślin strączkowych: soczewica, ciecierzyca, fasola, soja
- pieczywo i produkty zbożowe:
żyto, produkty pszenne, pieczywo pszenne, płatki śniadaniowe pszenne z suszonymi owocami, makaron pszenny
- orzechy i nasiona:
orzechy nerkowca, pistacje
- inne:
syrop z agawy, miód, syrop glukozowo-fruktozowy (high fructose corn syrup – HFCS), słodziki (sorbitol, mannitol, maltitol, ksylitol)
mała zawartość FODMAP
- warzywa:
marchew, pomidory, ogórki, papryka o wydłużonych strąkach, kapusta chińska, kiełki bambusa, seler, kukurydza, bakłażan, sałata, dynia, kabaczek, słodkie ziemniaki, szczypior
- owoce:
banany, winogrona, kiwi, mandarynki, pomarańcze, ananasy, grejpfruty, cytryny, jagody, truskawki
- mleko i produkty mleczne:
ser (szwajcarski, cheddar, parmezan, mozzarella), ser brie, ser camembert, mleko migdałowe, mleko ryżowe, masło, masło orzechowe, margaryna
- źródło białka:
mięso, ryby, drób, jaja, tofu
- pieczywo i produkty zbożowe:
pieczywo bezglutenowe, mąka orkiszowa, chleb orkiszowy na zakwasie, płatki ryżowe, mąka owsiana, płatki owsiane, makaron bezglutenowy, ryż, proso, gryka, komosa ryżowa
- orzechy i nasiona:
rzechy włoskie, migdały, orzeszki ziemne, orzechy pekan, orzeszki piniowe, orzechy makadamia, ziarna sezamu, pestki dyni, nasiona słonecznika (wszystkie powyższe w ilości 1 małej garści)
- inne:
cukier kryształ, syrop klonowy, aspartam, stewia.
Bardzo ważnym warunkiem skutecznej eliminacji produktów obfitujących w FODMAP jest uważne czytanie składu gotowych produktów i potraw. Należy pamiętać, że czosnek i cebula są bardzo często dodawane do doprawionych mięs i gotowych mieszanek przyprawowych. Podobnie jest w przypadku produktów zawierających sztuczne środki słodzące.
Do produktów przeznaczonych dla diabetyków, niektórych jogurtów, soków czy gum bez cukru dodaje się słodziki. Należy zwrócić uwagę również na produkty zawierające dodatek syropu glukozowo-fruktozowego: słodycze i wyroby cukiernicze, jogurty, soki, musztardy, keczup i inne gotowe sosy. Dzięki uważnemu czytaniu etykietek zyska się pewność, że dany produkt nie zawiera FODMAP.